Posłuchaj tego tekstu w formie podcastu:

Obecnie kojarzymy sobie Japonię jako jeden z najlepiej rozwiniętych gospodarczo i społecznie krajów na świecie. Jednak nie zawsze tak było. Japonia jest krajem wyspiarskim położonym na kilku tysiącach wysp, a cztery największe z nich nazywają się Honsyu, Hokkaido, Kyusyu i Sikoku. Wszystkie te wyspy znajdują się na oceanie spokojnym na wschód od Azji. Pomimo tego, że Japonia leży na szerokości geograficznej zbliżonej do Włoch, to jednak panuje tam nieco inny klimat. Jest tam po prostu chłodniej. Dodatkowo w części kraju występuje omawiana wcześniej cyrkulacja monsunowa. Ogromne znaczenie na rozwój społeczno-gospodarczy Japonii zresztą tak jak każdego kraju na świecie, ma środowisko przyrodnicze, w którym się znajduje. Prześledźmy teraz kilka jego elementów.
Pierwszym z nich będzie rzeźba terenu.

Zdecydowana większość obszaru Japonii są to tereny górzyste oraz wyżynne. Takie ukształtowanie terenu będzie powodować, że mamy niekorzystne warunki do rozwoju rolnictwa oraz ograniczenia w budowie czy to przemysłu, dróg czy rozwoju miast. Kolejnym elementem środowiska, który nie sprzyja rozwoju gospodarczemu Japonii, jest niewielka ilość surowców mineralnych, jakie tam występują. Będzie to oczywiście powodować konieczność ich importu z innych krajów. Ok, a więc wiemy, że Japonia ma kiepskie warunki do rozwoju rolnictwa ze względu na dużą liczbę terenów górzystych. Wiemy, że Japonia ma słabe warunki do rozwoju części przemysłu ze względu na niedobory surowców. To co w takim razie Japonia ma? No na pewno ma trzęsienia ziemi.

Ponieważ Japonia znajduje się w sąsiedztwie granic płyt litosfery w pobliżu jej krawędzi, a więc będą tam występować trzęsienia ziemi, co niestety powoduje kolejne ograniczenia w rozwoju Japonii, bo przecież trzęsienia ziemi będą przynosić ogromne straty materialne. W wyniku podmorskich trzęsień ziemi powstają omawiane w poprzednim temacie fale tsunami, które również zagrażają Japonii. Ostatni taki kataklizm miał miejsce w 2011 roku, gdzie między innymi doszło do uszkodzenia elektrowni atomowej w Fukushimie. Na obszarze Japonii znajdują się także wulkany, zresztą przecież jednym z symboli tego kraju jest góra Fuji, która właśnie jest wulkanem.

Na szczęście jednak nie dochodzi tutaj do potężnych erupcji wulkanicznych. Do tego wszystkiego musimy jeszcze dołożyć tajfuny, a więc potężne cyklony tropikalne, które w Stanach Zjednoczonych występują pod nazwą huraganów. Powodują one obfite opady oraz silne wiatry, których efektem oczywiście będą zniszczenia. Wszystkie te klęski żywiołowe, z którymi musi mierzyć się Japonia, będą oczywiście powodować wzrost kosztów. Budynki muszą być odporne na trzęsienia ziemi. Ujściowe odcinki rzek muszą być przygotowane na możliwość nadejścia fali tsunami, podobnie zresztą jak całe wybrzeża. Pomimo występowania na obszarze Japonii
niekorzystnych warunków środowiska przyrodniczego, Japonia jest trzecim na świecie krajem pod względem PKB.

Przyczyny sukcesu Japonii możemy podzielić na dwie grupy. Do pierwszej z nich będą należeć przyczyny ekonomiczne. Stany Zjednoczone po pokonaniu Japonii zaoferowały pomoc finansową i rozpoczęły tam inwestować duże zasoby kapitału. Żołnierze amerykańscy okupowali terytorium Japonii do 1952 roku, a już w 1960 roku Japonia pod względem produktu krajowego brutto znalazła się na drugim miejscu na świecie. Tak szybki rozwój gospodarczy był możliwy dzięki zainwestowaniu dużej ilości pieniędzy w naukę oraz badania.
Drugą grupą czynników, które zadecydowały o sukcesie gospodarczym Japonii będą czynniki społeczno-kulturowe. Społeczeństwo japońskie posiada pewne charakterystyczne cechy charakteru, które są typowe dla krajów Dalekiego Wschodu. Będzie to dyscyplina, lojalność czy pracowitość. To także zaufanie i szacunek zarówno pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, ale także w relacjach domowych. Bardzo charakterystyczną cechą jest współpraca, którą w tamtej części świata ceni się o wiele bardziej niż indywidualizm jednostek, który jest bardziej typowy na zachodzie, a więc w naszej części świata. To, co od zawsze cechuje społeczeństwo japońskie, to też hierarchia. Społeczeństwo tego kraju było schierarchizowane już od dawna.

Na samym szczycie znajdował się cesarz. Niższe piętro zajmowali szogunowie. Trochę niżej byli samuraje. Na przedostatnim miejscu byli rolnicy oraz artyści. Natomiast dopiero na ostatnim miejscu, co ciekawe, znajdowali się kupcy, których w zasadzie moglibyśmy porównać w dzisiejszym świecie przecież do odpowiednika biznesmenów. Kupców jednak uważano za osoby znajdujące się najniżej w hierarchii, ponieważ w przeciwieństwie do rolników czy artystów niczego nie wytwarzali. Ta pracowitość społeczeństwa japońskiego
z naszego europejskiego punktu widzenia wydaje się czymś mocno przesadzonym. W Japonii istnieją hotele kapsułowe w pobliżu miejsc pracy, dzięki którym nie trzeba przemieszczać się do domu i można wcześniej wrócić do pracy. Ktoś, kto jako pierwszy wychodzi z pracy, pomimo tego, że już minęły jego godziny pracy i w naszej części świata jak najbardziej nie powiedzielibyśmy o nim nic złego, że chce wrócić do domu, to tam jednak wyjście jako pierwszego z pracy postrzegane jest negatywnie i dużo osób w pracy zostaje, nawet jeżeli nie mają nic do roboty, żeby pokazać, że zależy im na firmie. Skrajnym efektem tej pracowitości jest karoshi, a więc śmierć z przepracowania, która wcale nie jest odbierana jako coś bardzo negatywnego. Obecnie gospodarka Japonii oparta jest na przemyśle nowych technologii. Powiedzieliśmy sobie, że surowce mineralne występują tutaj w niewielkich ilościach, w związku z tym Japonia musiała od samego początku nastawić się na przemysł przetwórczy, a nie wydobywczy. Pomimo początkowo ponoszonych kosztów
ostatecznie przyniosło to bardzo pozytywny efekt. Do najlepiej rozwiniętych gałęzi przemysłów Japonii zaliczymy dzisiaj przemysł farmaceutyczny, optyczny czy elektroniczny. Także japońskie rolnictwo jest nowoczesne i stara się wykorzystywać dostępne technologie. Wspominaliśmy sobie wcześniej, że uprawa ryżu jest dosyć trudna do zmechanizowania, ponieważ ryż po prostu rośnie w wodzie, co powoduje, że ciężki sprzęt będzie tam miał naprawdę trudno. Co nie znaczy, że Japończycy i tutaj nie znaleźli rozwiązania.
Pomimo jednak rozwoju rolnictwa, Japonia jest jednym z niewielu wysoko rozwiniętych krajów na świecie, który musi importować żywność, ponieważ własna produkcja nie zaspokaja potrzeb kraju.