Posłuchaj tego tekstu w formie podcastu:

Zanim przejdziemy do charakterystyki sektora przemysłu i usług na kontynencie afrykańskim, najpierw kilka słów na temat poziomu
rozwoju gospodarczego tego kontynentu. Jeżeli popatrzymy na mapę świata, która by prezentowała produkt krajowy brutto w przeliczeniu na mieszkańca, a więc wartość towarów i usług jakie wytwarzane są na terenie danego kraju, bardzo łatwo byłoby nam odnaleźć tam Afrykę, ponieważ odznaczałaby się kolorami o znacznie niższych wartościach PKB. Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych za 2019 rok w księstwie Monako PKB w przeliczeniu na mieszkańca wynosiło ponad 190 tysięcy dolarów. W Stanach Zjednoczonych, które zapewne wszyscy kojarzymy jako potęgę gospodarczą, wartość PKB przekraczała 65 tysięcy dolarów. Dla porównania w Polsce było to niecałe 16 tysięcy dolarów, natomiast na samym końcu tej listy odnajdziemy głównie kraje z Afryki. Somalia z wartością 105 dolarów, Burundi 260.

Oprócz tego moglibyśmy wymienić jeszcze wiele, wiele krajów. Kraje afrykańskie oczywiście stale się rozwijają, jednak w dalszym ciągu ta przepaść pomiędzy Afryką, a zwłaszcza Europą jest duża i to właśnie na kontynencie afrykańskim znajdziemy największą liczbę krajów o najniższych wartościach tego wskaźnika. Zdecydowanie najniższe PKB w Afryce będą mieć kraje znajdujące się w tzw. Afryce subsaharyjskiej, czyli położonej na południe od Sahary oraz w środkowej części Afryki. Natomiast jako najlepiej rozwinięte kraje należałoby wskazać RPA, Botswanę, Gabon, Gwineę równikową i generalnie kraje znajdujące się na wybrzeżu Morza Śródziemnego. Do niedawna jednym z najlepiej rozwiniętych była tutaj Libia, ale w ostatnim czasie na jej terenie toczy się wojna domowa.

Oprócz samych wartości PKB, które nam mówią jakoś o rozwoju gospodarczym, możemy także znaleźć informacje na temat wskaźnika rozwoju społecznego, którego skrót to HDI. Bierze on pod uwagę oprócz elementów gospodarczych, również wskaźniki związane z edukacją czy służbą zdrowia. Niestety, ale biorąc pod uwagę również te dodatkowe wskaźniki, także okazuje się, że Afryka jednak zostaje w tyle w porównaniu do pozostałych części świata.

Jakie są przyczyny takiego zacofania gospodarczego i również społecznego? Po pierwsze zdecydowana większość Afryki aż do drugiej połowy XX wieku stanowiła kolonie należące do państw europejskich takich jak Francja, Wielka Brytania, ale także Belgia czy Niemcy.
Kraje, które kolonizowały Afrykę miały w zasadzie tylko jeden cel, to znaczy zyskać, a raczej wyzyskać obszar Afryki w jak najbardziej możliwym stopniu. Kraje nie dbały o rozwój tego obszaru zarówno pod względem edukacji czy infrastruktury no i te różnice są widoczne do dzisiaj. Kolejną przyczyną takich różnic pomiędzy Afryką a Europą jest brak środków na inwestycje oraz duże zadłużenie. Te elementy mówią o tym, że brakuje środków finansowych, aby rozwijać wybrane gałęzie przemysłu, usług czy nawet rolnictwa w danym kraju. Na tak duże zacofanie gospodarcze wpływa także niski poziom edukacji. To, co dla nas w Europie wydaje się oczywiste, to bezpłatny dostęp do edukacji dla każdego dziecka. W przypadku krajów afrykańskich tak nie jest. Zdecydowanie mniejsza liczba osób będzie potrafiła tam czytać i pisać, nie mówiąc już o wyższym wykształceniu. Poważny problem stanowi także brak stabilizacji politycznej. W przypadku wielu krajów możemy mówić o toczących się tam konfliktach lub przewrotach wojskowych i obaleniu legalnie wybranych władz. Nawet kraje, które istnieją już dosyć długo na mapie politycznej Afryki, jak Etiopia mają obecnie problemy dotyczące stabilizacji politycznej i zapewnienia bezpieczeństwa na terenie własnego kraju. Jako kolejną przyczynę możemy wymienić wysoki przyrost naturalny. Będzie on powodował z jednej strony coraz większą liczbę osób, które potrzebują pracy i żywności, a więc może to skutkować wzrostem bezrobocia czy też problemu głodu, ale także większa liczba dzieci oznacza większe zapotrzebowanie na szkoły, a już obecnie jest problem z zapewnieniem dostępu do edukacji dla wszystkich. Afryka także boryka się z trudnymi warunkami do rozwoju rolnictwa. Występujące tam susze i brak urodzajnych gleb powodują, że plony nie zawsze są tak wysokie, jakbyśmy chcieli, a niektóre regiony Afryki regularnie cierpią z powodu klęsk głodu.

Biorąc pod uwagę to wszystko, o czym dowiedzieliśmy się chwilę wcześniej, może się okazać, że faktycznie Afryka znajduje się w ciężkiej sytuacji. Jednak to nie jest tak, że sytuacja krajów jest beznadziejna. W Afryce znajduje się mnóstwo surowców. 69% światowego wydobycia platyny pochodzi właśnie z Afryki. Ponad połowa światowych diamentów i kobaltu jest wydobywana także w Afryce. Również paliwa mineralne i ropa stanowią olbrzymią część wydobywanych w Afryce surowców. Są to surowce ważne i cenne, a więc z całą pewnością możemy powiedzieć, że Afryka ma co zaoferować również tej wysoko rozwiniętej części naszego świata. Pamiętajmy jednak, że przemysł wydobywczy jest to ten najprostszy rodzaj przemysłu i zdecydowanie więcej można zarobić na towarach przetworzonych niż tych, które są po prostu wydobywane.

W Afryce dominuje właśnie ten przemysł wydobywczy, a rozwój przemysłu przetwórczego uniemożliwia wspomniany chociażby wcześniej brak środków finansowych i brak wykształconych pracowników. Przemysł przetwórczy, który stanowi podstawę dla krajów wysoko rozwiniętych, w Afryce odgrywa niewielką rolę. Najczęściej będziemy tutaj mówić o przestarzałych gałęziach przemysłu, takich jak włókiennictwo czy hutnictwo lub przemysł spożywczy. Jako kraje, w których przemysł przetwórczy rozwinięty jest w największym stopniu, moglibyśmy wskazać Republikę Południowej Afryki, Algierię czy Egipt. Rozwój przemysłu w Afryce jest hamowany także ze względu na słabo rozwiniętą infrastrukturę transportową. Ilość linii kolejowych czy dróg kołowych jest tam stosunkowo niewielka, a zdecydowana większość z nich, jeżeli już powstaje, to prowadzi głównie z miejsc wydobycia danych surowców do portów, aby następnie, wcześniej wydobyte surowce, wyeksportować za granicę. Taki przebieg głównych dróg utrudnia wyrównany rozwój całych krajów i przemysłu, który wymagałby pozyskiwania wielu surowców z wielu różnych miejsc. Dzięki procesom globalizacji, które dotarły również do Afryki, na tym kontynencie także rozwijają się technologie komputerowe i telekomunikacyjne.

Na tym kontynencie swoje pieniądze inwestują m.in. takie firmy jak Google, Intel czy Microsoft. Obecnie Afryka stanowi jeden z najszybciej rozwijających się rynków telefonii komórkowej. Oczywiście wynika to głównie z braków na tym polu na tle pozostałej części świata. Jednak ten rozwój nowoczesnych technologii jest hamowany m.in. przez brak dostępu do prądu. To co dla nas wydaje się oczywiste nie jest normą na bardzo dużym obszarze Afryki. Problemem będzie oczywiście także dostęp do szerokopasmowego Internetu, który być może wielu osobom kojarzy się głównie z formą rozrywki, ale pamiętajmy, że dostęp do Internetu to także możliwość poszukiwania pracy oraz zarabiania pieniędzy dzięki np. pracy zdalnej. Afryka ma także bardzo dużo do zaoferowania potencjalnym turystom. Od wielu lat znane są powszechnie kurorty w Egipcie, Tunezji czy Maroko, chociaż akurat w tych krajach ostatnio one tracą na znaczeniu ze względu na zawirowania polityczne, natomiast inne części Afryki rozwijają się pod kątem turystycznym. Możemy tutaj wskazać chociażby Seszele czy Kenię. Niestety problemem będzie tutaj duża odległość od Europy, a w związku z tym wyższy koszt podróży do krajów znajdujących się w Afryce Środkowej czy nawet Południowej.