Na początek kilka słów na temat rekordów.
A w jaki sposób powstają wodospady? Tworzą się wtedy, gdy rzeka w wyniku erozji wgłębnej dokopie się do bardziej odpornych skał. Taki wodospad tworzy lokalną bazę erozyjną, czyli poziom, poniżej którego rzeka znajdująca się powyżej wodospadu nie może się wciąć w podłoże.
Jednak rzeka jest uparta i stopniowo ten próg skalny będzie ulegał niszczeniu a w konsekwencji sam wodospad będzie się cofał. Powodują to dwa procesy, przy czym właściwie jeden jest efektem drugiego.
Ale po kolei.
Woda spadając nie ląduje sobie grzecznie i płynie dalej, ale na dole wpada w ruch wirowy a razem z nią materiał o różnej grubości. Ten ruch wirowy wody nazywa się eworsja. Będzie on powodował powstawanie kotła eworsyjnego, czyli zagłębienia, które powstaje u podnóża wodospadu lub progu skalnego. Zagłębienie, jak sama nazwa wskazuje to taka dziura w ziemi, ale dla nas będzie niewidoczna, bo znajduje się w dnie rzeki. Ok, możemy ją zobaczyć, gdy odpompujemy rzekę, tylko po co to robić? Wystarczy znaleźć rzekę okresową z progami skalnymi. No i znalazłem taką dla Was.
Kanion Jakuba na wyspie Rodos to miejsce gdzie w lecie (klimat śródziemnomorski – brak opadów) rzeka odsłania swoje dno. Idąc doliną rzeki decydujemy się na podejście pod kilka takich progów. Czwarty był ponad moje możliwości a poza tym było już widać piąty, który doskonale dokarmiał mój lęk wysokości. To co widać na zdjęciach poniżej to przykłady kotła eworsyjnego. Doskonale widać, że woda wcięła się w skały bliżej progu skalnego i w miarę oddalania się od niego, wysokość na jakiej znajdowałoby się dno koryta rzeki delikatnie wzrasta.








To nie jest jednak jedyna forma terenu, jaka powinna kojarzyć się z wodospadami. Oprócz kotła eworsyjnego, drugą charakterystyczną formą jest nisza eworsyjna. Jest to zagłębienie w progu skalnym, które w sytuacji gdy będzie się ono powiększać i podcinać podstawę progu skalnego w końcu doprowadzi do osunięcia się skał tworzących wodospad. Będzie to również oznaczać, że próg wodospadu cofnie się w porównaniu do pierwotnego miejsca w którym się znajdował czyli pojawia nam się drugi z procesów – erozja wsteczna.
W tym samym kanionie Jakuba udało mi się sfotografować delikatnie zarysowaną niszę eworsyjną, jednak zdecydowanie lepiej jest ona widoczna na kolejnych zdjęciach pochodzących z Islandii (źródło: Pixabay).








A na sam koniec pokazuję jeszcze zestawienie wszystkiego w jednym miejscu – czyli ilustracja i rzeczywistość.
Działalność człowieka na mapie cieniowanej
Jakiś czas temu pojawił się wpis pokazujący rzeźbę terenu na mapie cieniowanej. Doskonale staje się
Największe tsunami
Największe tsunami wydarzyło się w 1958 roku w Zatoce Lituya na Alasce. Powstała najwyższa fala
Rzeźba terenu na mapie cieniowanej
Cieniowanie to dosyć stara metoda przedstawianie rzeźby terenu. Przedstawia ona rzeźbę terenu oświetloną przez źródło
Wodospady
Na początek kilka słów na temat rekordów. Jako najwyższy wodospad najczęściej podaje się Salto Angel
Erozyjna działalność rzeki – w miniaturze
Jest takie miejsce w województwie świętokrzyskim, gdzie znajdują się tropy dinozaurów odciśnięte w skałach i