Na początek kilka słów na temat rekordów.
A w jaki sposób powstają wodospady? Tworzą się wtedy, gdy rzeka w wyniku erozji wgłębnej dokopie się do bardziej odpornych skał. Taki wodospad tworzy lokalną bazę erozyjną, czyli poziom, poniżej którego rzeka znajdująca się powyżej wodospadu nie może się wciąć w podłoże.
Jednak rzeka jest uparta i stopniowo ten próg skalny będzie ulegał niszczeniu a w konsekwencji sam wodospad będzie się cofał. Powodują to dwa procesy, przy czym właściwie jeden jest efektem drugiego.
Ale po kolei.
Woda spadając nie ląduje sobie grzecznie i płynie dalej, ale na dole wpada w ruch wirowy a razem z nią materiał o różnej grubości. Ten ruch wirowy wody nazywa się eworsja. Będzie on powodował powstawanie kotła eworsyjnego, czyli zagłębienia, które powstaje u podnóża wodospadu lub progu skalnego. Zagłębienie, jak sama nazwa wskazuje to taka dziura w ziemi, ale dla nas będzie niewidoczna, bo znajduje się w dnie rzeki. Ok, możemy ją zobaczyć, gdy odpompujemy rzekę, tylko po co to robić? Wystarczy znaleźć rzekę okresową z progami skalnymi. No i znalazłem taką dla Was.
Kanion Jakuba na wyspie Rodos to miejsce gdzie w lecie (klimat śródziemnomorski – brak opadów) rzeka odsłania swoje dno. Idąc doliną rzeki decydujemy się na podejście pod kilka takich progów. Czwarty był ponad moje możliwości a poza tym było już widać piąty, który doskonale dokarmiał mój lęk wysokości. To co widać na zdjęciach poniżej to przykłady kotła eworsyjnego. Doskonale widać, że woda wcięła się w skały bliżej progu skalnego i w miarę oddalania się od niego, wysokość na jakiej znajdowałoby się dno koryta rzeki delikatnie wzrasta.








To nie jest jednak jedyna forma terenu, jaka powinna kojarzyć się z wodospadami. Oprócz kotła eworsyjnego, drugą charakterystyczną formą jest nisza eworsyjna. Jest to zagłębienie w progu skalnym, które w sytuacji gdy będzie się ono powiększać i podcinać podstawę progu skalnego w końcu doprowadzi do osunięcia się skał tworzących wodospad. Będzie to również oznaczać, że próg wodospadu cofnie się w porównaniu do pierwotnego miejsca w którym się znajdował czyli pojawia nam się drugi z procesów – erozja wsteczna.
W tym samym kanionie Jakuba udało mi się sfotografować delikatnie zarysowaną niszę eworsyjną, jednak zdecydowanie lepiej jest ona widoczna na kolejnych zdjęciach pochodzących z Islandii (źródło: Pixabay).








A na sam koniec pokazuję jeszcze zestawienie wszystkiego w jednym miejscu – czyli ilustracja i rzeczywistość.
Wodospady
Na początek kilka słów na temat rekordów. Jako najwyższy wodospad najczęściej podaje się Salto Angel
Erozyjna działalność rzeki – w miniaturze
Jest takie miejsce w województwie świętokrzyskim, gdzie znajdują się tropy dinozaurów odciśnięte w skałach i
Podcast – usługi
Komplet materiałów z działu "Usługi" jest omówiony w postaci podcastu. Oto link do playlisty w
Podcast – przemysł
Dział przemysł z klasy drugiej liceum ogólnokształcącego jest w całości dostępny w postaci podcastów. Oto
Piramidy płci i wieku
Analizując piramidę płci i wieku możemy się dowiedzieć z jakim typem społeczeństwa mamy do czynienia