Ostatni z czynników rzeźbotwórczych podsumowany tradycyjnie w dwóch formach: tabeli i słowniczka poniżej.
Rzeźbotwórcza działalność morza | ||
czynnik rzeźbotwórczy | proces rzeźbotwórczy | forma terenu |
fale morskie | abrazja | klif |
fale morskie | abrazja | nisza abrazyjna |
fale morskie | abrazja | platforma abrazyjna |
fale morskie | abrazja | ostańce abrazyjne |
prądy morskie równoległe do linii brzegowej | akumulacja | mierzeja |
fale morskie | akumulacja | lido |
fale morskie | akumulacja | plaża |
Słownik
Formy terenu:
Klif – stromy brzeg morski w najbardziej charakterystycznym momencie w formie niemal pionowej ściany i wąskiej poziomej powierzchni u podnóża. Powstaje w wyniku podcinania brzegu przez fale morskie
![]() |
Klify Seven Sisters z widoczną u podstawy niszą abrazyjną / Roman Grac z Pixabay |
Lido – piaszczyste wały wystające ponad powierzchnię morza. Tworzą się w niewielkiej odległości od brzegu w wyniku osadzania piasku przez fale, które wracają z plaży. Mogą odcinać zatokę lub lagunę od otwartego morza. W czasie przypływu Lido może znikać pod powierzchnią wody a wynurzać się w czasie odpływu.
Mierzeja – piaszczysty wał o szerokości do kilkuset metrów, który stopniowo zamyka zatokę. Powstaje w wyniku gromadzenia materiału dostarczanego przez prądy przybrzeżne skierowane równolegle do linii brzegowej, oraz fale.
Nisza abrazyjna – zagłębienie w dolnej części klifu na całej długości. Powstaje w wyniku uderzenia fal o podnóże klifu i usuwanie rozluźnionego materiału.
Platforma abrazyjna – zrównana powierzchnia u podnóża klifu o niewielkim nachyleniu w kierunku morza.
Plaża – płaski pas wybrzeża, na który mogą wdzierać się fale morskie osadzając tam materiał pochodzący z niszczonego brzegu
Terminy powiązane z wybrzeżami:
Atol – wyspa w kształcie pierścienia będąca wynurzoną rafą. Ma kształt pierścienia, w którego wnętrzu znajduje się płytsza część oceanu nazywana laguną. Powstaje w wyniku obniżania się wyspy, wokół której rozwija się rafa koralowa starając utrzymać się na stałej głębokości.
![]() |
Atole na Malediwach / Jonny Belvedere z Pixabay |
Fiord – wąska i głęboka zatoka o stromych zboczach i dużej długości (przekraczającej nawet 300 km). Powstała w wyniku zalania U kształtnej doliny górskiej w wyniku podnoszenia się poziomu wszechoceanu.
![]() |
Fiord w Norwegii / enriquelopezgarre z Pixabay |
Laguna – zatoka powstała przez częściowe odcięcie części morza od morza pełnego przez Lido. Termin Laguna odnosi się także do płytkiego morza znajdującego się wewnątrz atolu.
Liman – zatoka powstała przez zatopienie ujściowego odcinka Jaru. W przypadku całkowitego odcięcia przez narastającą mierzeję, może przekształcić się w jezioro limanowe (martwy liman)
GeoEdukacja to gry, podcasty, kanał youtube i ta strona internetowa.
Wspieraj działalność GeoEdukacji w serwisie Patronite.
Świetnie napisany artykuł. Jak dla mnie bomba.