Świat, którego udało się uniknąć

Wiele się ostatnio dzieje. Powodzie w Niemczech i Chinach, rekordowe upały w Kanadzie a jeszcze wcześniej także na Syberii, nad polskim wybrzeżem Bałtyku trąby wodne. Z całego świata docierają informacje, że z pogodą jest coś nie tak. Naukowcy od wielu lat ostrzegają nas, że w wyniku zmian jakie fundujemy klimatowi naszej planety powinniśmy spodziewać się tego wszystkiego. Dodatkowo zabudowujemy obszary dolin rzecznych, wycinamy lasy itp itd. Czy naprawdę nieuchronnie zmierzamy do zagłady? Oby nie. W każdym razie ja tego nie wiem i w żadnym rozsądnym miejscu nie czytałem, aby sytuacja była przesądzona. Dlatego w tym artykule spróbuję jednak pokazać, że nie jest z nami jako gatunkiem ludzkim aż tak źle. Że potrafimy się powstrzymać i coś naprawić.


Przykłady “dobrych praktyk” poniżej:

1. Tlenki siarki. Smog londyński pokazał, że powietrze może być zabójcze i są potrzebne konkretne działania. Winowajcą były tlenki siarki powstające między innymi w procesach spalania paliw kopalnych. Nie stało się to z dnia na dzień, ale emisje tlenków siarki zaczęły spadać po roku 1980. Do roku 2010 spadły o około 30% w porównaniu do swojego maksimum.

Emisje dwutlenków siarki w podziale na kontynenty

2. Jakość powietrza. W Polsce głośno o smogu zaczęto mówić blisko 10 lat temu. Na szczęście równocześnie z mówieniem zaczęto podejmować działania, w miejscach szczególnie dotkniętych tym problemem nie oglądano się na władze centralne i samorządy samodzielnie zaczęły wprowadzać uchwały antysmogowe. Jak było źle na świecie, to możemy kojarzyć na przykład na podstawie doniesień medialnych sprzed igrzysk w Pekinie w 2008 roku, gdzie na miesiąc przed rozpoczęciem tego wydarzenia sportowego pozamykano wiele zakładów przemysłowych. O tym, że jednak jest stopniowo coraz lepiej mówi poniższy wykres. Prezentuje on śmiertelność w wyniku zanieczyszczenia powietrza w przeliczeniu na 100 000 osób. Jak go dobrze odczytać? Os pionowa dotyczy sytuacji w 1990 roku, os pozioma to zaś rok 2017. Jeżeli jakiś kraj znajduje się ponad linią przerywaną, znaczy to, że większa śmiertelność była tam w przypadku roku 1990 niż 2017. Czyli śmiertelność zmalała, a widzimy, że taka sytuacja jest jednak przeważająca.

Śmiertelność w wyniku zanieczyszczenia powietrza w przeliczeniu na 100 000 osób w roku 1990 i 2017
Żeby być uczciwym, należy dodać, że na spadek śmiertelności wpłynęło wiele czynników. Oprócz poprawy jakości powietrza był to także w bardzo dużym stopniu rozwój medycyny.
Ale żeby nie pozostawić niedomówień, poniżej znajduje się wykres emisji tlenków siarki, tlenków azotu oraz tlenku węgla w krajach OECD w latach 1990 – 2015.
Emisja maleje = jakość powietrza ulega poprawie.
Emisja tlenków siarki, tlenków azotu oraz tlenku węgla w krajach OECD w latach 1990 - 2015
3. Freony. Ich nadmierna emisja doprowadziła do powstania dziury ozonowej nad Antarktydą oraz zmniejszeniem warstwy ozonu w pozostałych szerokościach geograficznych. Obecnie obszar zajmowany przez dziurę ozonową regularnie maleje (największą powierzchnię miała w 2000 roku) a emisja freonów jest obecnie na tyle niewielka, że nie stanowi zagrożenia dla ozonosfery. 
 
Poniższy wykres pokazuje zmiany koncentracji freonu w atmosferze. Zauważcie, że jego ilość w latach 2000 – 2020 co roku malała (na całym wykresie wartości są ujemne, a więc oznaczają spadek). Po prostu tempo tego spadku było różne.
źródło: https://research.noaa.gov/article/ArtMID/587/ArticleID/2713/Emissions-of-a-banned-ozone-depleting-gas-are-back-on-the-decline
Ale to nie wszystko. Na stronie NASA możemy odszukać ciekawe wykresy, które należy zatytułować: świat, którego udało się uniknąć. Poniżej kilka, związanych właśnie z problemem dziury ozonowej.
 
Zanik warstwy ozonowej bez zmniejszenia emisji freonów / źródło: https://www.earthobservatory.nasa.gov/features/WorldWithoutOzone
Warstwa ozonowa 1974-2010 wartości notowane; 2028-2064 prognoza / źródło: https://www.earthobservatory.nasa.gov/features/WorldWithoutOzone
Wskaźnik promieniowania UV. Na czerwono prognoza w przypadku braku podjęcia działań przez człowieka / źródło: https://www.earthobservatory.nasa.gov/features/WorldWithoutOzone
4. Emisja CO2 to nadal gigantyczny problem i najważniejsze wyzwanie w kontekście walki z globalnym ociepleniem. Wiele prób jej ograniczenia nic nie dało, nawet tak konkretnie rozpisanych jak protokół z Kioto. Jednak damy radę dostrzec światełko w tunelu. 
W latach 2010-2019 r. emisja CO2 z paliw kopalnych znacznie spadła w 24 krajach, podczas gdy ich gospodarki nadal się rozwijały. . Globalna emisja dwutlenku węgla z paliw kopalnych wzrastała o średnio 0,9 proc. rocznie, jest to jednak znacznie mniej niż średnio 3-procentowy wzrost, jaki notowano w latach 2000-2009. W 2019 roku (a więc jeszcze przed pandemią) emisja co2 w Unii Europejskiej spadła o 4,5 procent (informacje pochodzą z  https://www.euractiv.pl/section/energia-i-srodowisko/news/srodowisko-porozumienie-paryskie-klimat-rocznica-emisja-dwutlenek-wegla-co2-raport/).
Także poniższy wykres pokazuje, że wzrost emisji CO2 w ostatnim czasie odrobinę wyhamował. Wykres nie zawiera lat 2020 i oczywiście 2021 (wszak jeszcze trwa), ale oczywiste jest, że ze względu na pandemię i ograniczenia w funkcjonowaniu gospodarki na dane z tych 2 lat trzeba będzie patrzeć z lekkim dystansem.
5. OZE. Także coraz silniejszy rozwój OZE należy uznać za olbrzymi sukces. Rośnie nie tylko liczba elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii oraz ich moc, ale także cały czas zwiększa się ich wydajność. Jeszcze w 2014 roku najpotężniejsza turbina wiatrowa miała moc 8MW (prototyp działa w  Østerild w Danii)  (https://businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/turbina-wiatrowa-mhi-vestas-v164-najwieksza-na-swiecie/eww6z15), natomiast w 2019 rekord wynosił 12MW (https://elektrowoz.pl/oze/najwieksza-turbina-wiatrowa-na-swiecie-uruchomiona-w-rotterdamie-13-mw-mocy-wyzsza-niz-palac-kultury/) czyli o 50% więcej. Natomiast nowa turbina Siemensa ma mieć moc 14-15 MW i ma być dostępna w 2024 roku. A dosłownie kilka dni temu Chińska firma MingYang ogłosiła, że już w 2022 roku zbudują prototyp turbiny o mocy 16 MW. Rok później ma zacząć funkcjonować a w 2024 chcą uruchomić komercyjną produkcję.
Niewątpliwym plusem poza wzrostem mocy i wydajności jest także duży spadek cen elementów OZE (zarówno samych turbin czy paneli jak i elementów towarzyszących np. magazynów energii)
Rozwija się także rynek indywidualnych producentów energii, a prąd ze słońca produkowany jest także w Polsce, co jeszcze 30 lat temu wydawało się nierealne.
 
6. Energetyka atomowa. Również i z tej strony dociera wiele pozytywnych informacji. Elektrownie takie potrzebują sporych ilości wody, ale prowadzone są badania nad zastąpieniem wody np. solą dzięki czemu takie elektrownie będzie można budować na obszarach pustynnych. Rozważa się także inne czynniki chłodzące. Pod uwagę bierze się także nowe źródło energii jakim jest tor, który w przypadku ewentualnej awarii jest bezpieczniejszy dla środowiska i bardziej wydajny. Niestety są tu “lekkie” opóźnienia. Szukając informacji do tego artykułu natrafiłem na informację, że pierwsze miały być gotowe już w 2016 roku a potem szybko rozbudowywane (https://swiadomieoatomie.pl/Energetyka-jadrowa/Materialy-eksperckie/Materialy-problemowe/Pierwszy-na-swiecie-projekt-reaktora-torowego)
 
Miejmy nadzieję, że kolejne lata przynoszą jednak o wiele więcej pozytywnych informacji dla naszej planety, bo według najnowszego raportu IPCC czasu na działanie nie pozostało wiele.
patronite-logos-1

GeoEdukacja to grypodcasty, kanał youtube i ta strona internetowa.

Wspieraj działalność GeoEdukacji w serwisie Patronite

Najnowsze posty:

Najważniejsze migracje w dziejach człowieka

Migracje człowieka możemy podzielić na kilka etapów. Pierwszy etap migracji ludzkości rozpoczął się wraz z pojawieniem

10. Demografia

Sprawdzalność modeli zmian klimatu

Czasami w dyskusjach da się usłyszeć lub przeczytać, że lodowce miały się stopić do 2012

15. Relacje człowiek środowisko 18. Problemy współczesnego świata

Osuwisko w wiosce Blatten (Szwajcaria)

Wioska Blatten praktycznie znikła z powierzchni ziemi 28 maja 2025 roku. A istniała od XIV

18. Problemy współczesnego świata 5. litosfera

Analiza arkusza maturalnego Matura z geografii 2024

Oprócz powtarzania materiału, warto zapoznać się z arkuszami maturalnymi. Warto wiedzieć jak konstruowane są zadania

matura

Stany Zjednoczone – czy to jeszcze potęga gospodarcza?

To może na początku odpowiem na pytanie z tytułu: TAK.Nie musicie więc przewijać całej strony,

14. Usługi 16. Ameryki 18. Problemy współczesnego świata 8. Geografia polityczna

Dodaj komentarz