Wysłuchaj tego tekstu w formie podcastu:
Oba zjawiska, o których sobie dzisiaj powiemy, są to wiatry. Wiatry, które mają bardzo dużą prędkość, powodują bardzo duże zniszczenia, ale także różnią się bardzo wieloma rzeczami. Tornado to inaczej trąba powietrzna. Kształtem przypomina lej.
Przy powierzchni ziemi będzie wąski i będzie się rozszerzać w górę. Jeszcze inaczej możemy powiedzieć, że jest to gwałtownie wirująca kolumna powietrza. Tornada pojawiają się w różnych częściach świata, także w Polsce czasami się zdarzają, jednak zdecydowanie najwięcej występuje ich w środkowej części Stanów Zjednoczonych. Ten obszar nazywany jest inaczej Aleją Tornad.
W tej części Stanów Zjednoczonych zimne oraz suche powietrze, które dociera z nad gór skalistych, styka się z ciepłym i wilgotnym powietrzem, które napływa z nad obszaru Zatoki Meksykańskiej. Tak duże różnice zarówno w temperaturze, ale także w wilgotności
tworzą warunki sprzyjające powstawaniu tornada. Prędkość wiatru w tornadzie może przekraczać 400 km/h, a jej przyczyną jest bardzo duża różnica w ciśnieniu pomiędzy dołem tornada, a więc powierzchnią ziemi, a jego górną częścią. Skutki tornada będą oczywiście zależne od prędkości wiatru, jaka w nim występuje. Intensywność tego zjawiska określa się za pomocą skali EF, czyli ulepszonej skali Fujity. Ma ona 6 stopni, zaczyna się od EF0 i oznacza ona prędkość wiatru od 105 do 137 km/h. Skala kończy się jednostką EF5,
w której prędkości wiatru przekraczają 322 km/h. Tornada o takiej prędkości są w stanie zniszczyć domy, nawet o silnej konstrukcji, do samych fundamentów. Pomimo ogromnej prędkości wiatru, jaka występuje w trakcie tornada, na szczęście jego zasięg nie jest duży.
Są to zjawiska lokalne o niewielkiej powierzchni, dzięki czemu te gigantyczne zniszczenia ograniczają się do stosunkowo niewielkiego obszaru.
1/04/2023
3/04/2021
Ślad zniszczeń jaki pozostawiło tornado, które przeszło przez miasto Wynne 31/03/2023 / źródło: NASA Earth Observatory
Cyklon tropikalny to jest zjawisko zdecydowanie większej powierzchni. Cyklon to jest też inna nazwa niżu. Tropikalny oznacza nam szerokości, w jakich powstaje. Cyklon tropikalny, mówiąc jeszcze inaczej, jest to po prostu bardzo głęboki niż, a więc jest to układ ciśnienia, w którego centrum znajduje się bardzo niskie ciśnienie. W środku cyklonu tropikalnego występuje oko cyklonu, w którym nie występują chmury i nie występują żadne gwałtowne zjawiska.
W cyklonie tropikalnym zniszczenia są powodowane przez kilka elementów. Po pierwsze oczywiście będzie to silny wiatr. Jednak wiatr ten osiąga mniejsze prędkości niż w przypadku tornada. Piąta kategoria cyklonów tropikalnych oznacza wiatry, które mają prędkość powyżej 250 km/h. Gdybyśmy rozmawiali o tornadzie, wartość 250 km/h byłaby to skala EF3.
Oprócz silnego wiatru cyklonom tropikalnym towarzyszą także intensywne opady deszczu, które w połączeniu z wysokimi falami powodowanymi przez wiatr mogą prowadzić do powstawania bardzo dużych powodzi, zwłaszcza w ujściowych odcinkach rzek. A więc szczególnie na zniszczenia będą narażone miasta, które znajdują się na wybrzeżu albo w okolicach, w których rzeki uchodzą do morza. Cyklony tropikalne zajmują znacznie większą powierzchnię niż tornada i pomimo mniejszej prędkości wiatru powodują jednak większe zniszczenia. Cyklony tropikalne występują w kilku miejscach na świecie. Występują w rejonie Zatoki Meksykańskiej, a więc na południu Stanów Zjednoczonych. Szczególnie narażoną częścią będzie tutaj Floryda i Karaiby. Bardzo dużo cyklonów tropikalnych występuje także w Azji Południowo-Wschodniej. Tutaj możemy mówić chociażby o Filipinach czy Japonii. W tej części świata cyklony tropikalne nazywają się tajfunami. Cyklony tropikalne występują także na północy Australii i tam nazywane są willy willy. Na południu Azji, na wybrzeżach Indii i Morza Arabskiego nazywane są po prostu cyklonami, natomiast we wspomnianym na samym początku obszarze Zatoki Meksykańskiej cyklony tropikalne nazywane są huraganami. Cyklony tropikalne tworzą się w sąsiedztwie równika, ale nie mogą powstać na samym równiku. Jest to spowodowane przez siłę Coriolisa. Bardzo ważnym elementem, który sprzyja powstawaniu cyklonów tropikalnych, jest ciepła woda. Cyklony tropikalne możemy powiedzieć, że biorą energię z wody
i ta powinna mieć temperaturę powyżej 25 stopni Celsjusza.
W momencie, kiedy cyklon tropikalny trafia nad obszar lądu, jego siła stopniowo maleje właśnie ze względu na brak dostępu do ciepłej wody. Podobnie się dzieje, jeżeli cyklon tropikalny zaczyna na półkuli północnej wędrować nieco bardziej w kierunku północnym, a więc oddalać się od równika, jednocześnie oddalając się od ciepłej wody.
Jeżeli zainteresował Cię temat wiatrów, zapraszam do wysłuchania odcinka podcastu z serii Ciekawostki GeoEdukacji, który dotyczy największych odnotowanych prędkości wiatru:
Współrzędne geograficzne
Są takie tematy, które trudno wytłumaczyć tylko za pomocą dźwięku. Czasami trzeba sięgnąć również po
Zmiany klimatu w przeszłości
Wykresy przedstawiające zmiany klimatu (średniej temperatury powietrza) w okresie nawet do 70 milionów lat temu.
Konkurs “Geografia AI 2”
"Geografia AI 2" to druga edycja konkursu przeznaczonego dla uczniów klas 7-8 szkół podstawowych oraz
Szerokość geograficzna a klimat
Najważniejszym czynnikiem, który wpływa na klimat danego miejsca jest szerokość geograficzna. To wraz z nią
Znajomość mapy fizycznej Polski
Na stronie www w zakładce Aktywności online pojawiła się seria nowych quizów. Dzięki nim sprawdzisz
